Nur Talebelerinden İsmail İlgazi’nin(Çankırı/Ilgazlı) kaleminden istinsah edilmiştir Nurun İlk Kapısının Kapağı ve ilk sayfası.

 
     “Nurun İlk Kapısı”, Üstad’ın 1926’da telif ettiği Türkçe bir eserdir. Bu eser telif edildiği tarihten ta 1954 yılına kadar el yazması olarak kalmış; herhangi bir baskısı yapılmamıştır. Üstad’ın ifadesine göre, “Bütün bütün unutulmuş; vücudu bilinmeyen” bir kitaptı. 1954 yılının Ağustos ayında –kısmî serbestlikten istifadeyle – Barla’yı, “Nur’un birinci medresesi”ni ziyarete, eski talebeleriyle hasret gidermeye gider. Bu ziyaretin bir meyvesi olarak, Sıddık Süleyman tarafından kendisine bir kitap verilir. El yazması kitap, “Nurun İlk Kapısı”dır.
     Nurun İlk Kapısı, önceleri birbirinden bağımsız 14 dersten ibaret idi. Müellifin tavsifiyle, “Risale-i Nurun bir fihristesi ve bir listesi ve bir çekirdeği” olan bu risale, “Nurun İlk Kapısı” ismiyle teksir edilmeye çalışılır. Adı geçen kitap, “Küçük Sözler'in ve bazı mühim Sözlerin çekirdeklerini ve bir kısmının tam izahları”nı ihtiva etmektedir. Kitabın elimizdeki nüshalarının girişinde “Bu risalenin felsefeye vurduğu tokat, beşere zararlı ve dine zıt olan felsefe kısmıdır. Beşere menfaatli ve diyanete dost olan felsefe değildir. Hem ‘ecnebi kâfirler’ tâbiri, İslâmiyet ve din aleyhinde çalışanlara aittir” notu bulunmaktadır. 
    “Mukaddeme” kısmında, “Eski Said ile Yeni Said'in birbiriyle münazara edip nefs-i emmareyi susturan ve şuhud derecesindeki hakikatleri ihtiva eden on üç ders” ve “Said'e karşı, Kur'an’ın birinci dersi ve tam ilmelyakîn ve aynelyakîn derecesinde bir meşhudatı” ifadelerini okumaktayız.
 

Hüsrev Ağabeyin hattıyla Nurun İlk Kapısı kitabının kapağı solda ve Eflanili Nur Talebelerinden Mehmed’in istinsah ettiği Nurun İlk Kapısı Kitabının Kapağı sağda

 
      Üstad, “Nurun İlk Kapısı”nı, Mesnevi-i Nuriye’deki “Nokta Risalesi”nin ‘Üçüncü Kısmı’ olarak nitelemektedir. Birinci Kısmı, “Tevhid” olan Nokta Risalesi’nin, İkinci Kısmı “Haşir, Melaike ve Beka-i Ruh”a dairdir. Bu Üçüncü Kısım, yani Nurun İlk Kapısı ise; “doğrudan doğruya Kur'an-ı Mu'cizü’l-Beyan’ın âyetlerinden aynelyakîne yakın bir surette Yeni Said’e ders olan” muhtelif mevzulara dairdir. Bu mevzular, yine Kur’an’ın makasıd-ı erbaası olan “Tevhid”, “Nübüvvet”, “Haşir”, “Adalet ve İbadet” esaslarıdır.
 
     Barla’da telif edilen “Küçük Sözler” kitabı, Üstad’ın tabiriyle “Avam lisanıyla” telif edilmiş iken, onun aslı ve biraz daha tafsilatlı izahı olan Nurun İlk Kapısı ise, daha ilmî ve kendine has üslubuyla farklılık gösterir. Nurun İlk Kapısı’nda “Yirmiikinci Söz” ve “Ondokuzuncu Söz”ün aslını bulmak mümkün olduğu gibi (Mesela Ondördüncü Ders’teki ‘Lem’alar’ ve ‘Reşhalar’ gibi), Mesenevi-i Nuriye’deki “Onuncu Risale”de geçen mevzuların birçoğunun da izahlı tercümesini bu Risalede bulmak mümkündür. 
    
 
 

Üstad’ın tashihinden geçmiş Nurun İlk Kapısı Eserinden 2 sayfa

     Küçük Sözler’in başında geçen “Vaktiyle sekiz âyetten istifade ettiğim sekiz sözü biraz uzunca nefsime demiştim. Şimdi kısaca ve Avâm lisanıyla nefsime diyeceğim” ifade, Nurun İlk Kapısı eserine göndermedir. Birinci Ders, Tevbe, 111’in; İkinci Ders, Şuarâ, 90-91’in; Üçüncü Ders, Lokman, 93’ün; Dördüncü Ders, İnfitar, 13-14’ün; Beşinci Ders, Ankebut, 64’ün; Altıncı Ders, Nisa, 79’un; Yedinci Ders, Zariyat, 57-58’in; Sekizinci Ders, Bakara, 186, Mü’min, 60 ve Furkan, 77’nin; Dokuzuncu Ders, Tin, 1-5’in; Onuncu Ders, Yasin, 55-61’in; Onbirinci Ders, Leyl, 1-10’un; Onikinci Ders, Bakara, 249’un; Onüçüncü Ders, Bakara, 269’un ve Ondürdüncü Ders, Zümer, 62-63, Yasin, 83, Hicr, 21 ve Hud, 56’ıncı ayetlerin tefsirleridir.
    Burdur’da telifine başlanıp Isparta merkezde bitirilen bu eser, Üstad’ın Kemalist rejim tarafından Van’dan alınarak Batı Anadolu’ya sürgün edilmesiyle birlikte yazdığı ilk risaledir. Üstad, bu sürgünü, Şeyh Said Hadisesini bahane eden “vesveseli hükümet” eliyle gerçekleştiğini söylemektedir.(Bkz. Onuncu Lem’a, s. 41) Burdur’da mecburi ikamete zorlanan Üstad, burada emsalsiz zulüm ve tarassutlar altında işkenceli bir esaret hayatı geçiriyor. Buna rağmen, boş durmayan Üstad, "Nurun İlk Kapısı" eserini telife başlar. (Bkz. Tarihçe, 151)
 
 

Sinan Matbaası tarafından 1959 yılında basılmış Nurun İlk Kapısı kitabının üst ve ara kapakları
 

    “Nurun İlk Kapısı” kitabının kimliğini burada sonlandırırken, bu kitabın ilk el yazma müstensihlerinden “Mehmed” adındaki Nur Talebesi’nin kitaba dair yazdığı medhiyesinden bir dörtlüğü aktarmak istiyorum. 
“Burc-u enversin efendim, kâl’a-i İslâm’a sen,
Nail olmuşsun bugün Kur’ân ile ikrama sen,
Sensin ol dellâl-ı Kur’ân, yoluna canlar feda,
İltifât-ı Şâh-ı Merdân ile sensin mukteda.” 
   Başta Üstad olmak üzere, Nurun İlk Kapısı müstensihlerini rahmetle anarken, onlara layık hayru’l-halefler olmamız dileklerimle...
  
YUNUS İPEK / 07.07.2025