BEDİÜZZAMAN  SAİD  NURSİ  LEM'ALAR  ESERİ  VE  TE’LİF  EDİLDİĞİ  KONJÖKTÜR
 
Bediüzzaman  Said  Nursi  Lem’alar  eserini  1932-1936  yılları  arasında  te’lif  ettiğini  gözlemlemekteyiz.[1]  Bu  yıllar  Türkiye’de  kurulan  yeni  rejimin  ilke  ve  inkılaplarının  en  katı  ve  baskıcı  bir  şekilde  uygulandığı  yıllardır.  Laik  ve  seküler  bir  nitelikte  olan  yeni  devlet,  Osmanlı  ve  İslami  geleneği  ortadan  kaldırıp  yerine  referans  aldığı  Batı  materyalist  felsefesi  ve  bilimini  ikame  ederek  modern  bir  din  oluşturmaya  başlamıştır.  Yapılan  inkılaplar  zoraki  yapılmış.  Mesela  iki  örnek;  ibadetlerin  Türkçe  olmasının  zorunlu  hale  gelmesi,  Ayasofya  camisinin  müzeye  dönüştürülmesi  Lem’alar’ın  telif  edildiği  zamanlara  denk  gelmektedir.  İnkılaplara  karşı  gelenler  ve  muhalefet  edenler  de  en  ağır  biçimde  cezalandırılmıştır.  En  somut  örneği  de  1937  Dersim  isyanıdır.  Cezalandırmalar,  kimi  zaman  bir  suikast  kimi  zaman  hapis  ve  kimi  zaman  sürgün  şeklinde  oluyordu.  Bediüzzaman  hazretleri  ve  talebeleri  de  bu  baskılardan  paylarına  düşeni  fazlasıyla  almışlardı.  İşte  Lem’aların  yazıldığı  dönem  yine  yeni  bir  sürgün  dönemine  denk  gelmektedir.  Bu  sürgün  2.Barla  sürgünüdür.

“Hazret-i  Üstâd  Bediüzzaman,  Barla’ya  sürgün  gönderildiği  seneler,  Türkiye’de  dinsizlik  rejimini  yerleştirmek  için,  çoktan  beri  plân  kurup  pusuda  fırsat  bekleyen  gizli  zındık  komiteler;  yeni  hükûmetin,  “hilâfetin  ilgası  ve  lâdinî  Cumhuriyet  prensibini  benimsemesi”  gibi  inkılablı  hareketlerini,  kendi  plân  ve  projelerine  müsaid  ve  esnek  bularak,  fırsat  ganimeti  ve  müsaid  zemin  addederek  zehirlerini  kusmaya  başladılar.  Başta  İslâm  dininin  kök  ve  temelleri  olan  imanın  erkânına  karşı  gazete  ve  kitaplarla  alenî  olarak  hücuma  geçtiler.  O  zamanki  hükûmet,  buna  da  fikir  ve  vicdan  hürriyeti  diyordu...  Kimisi  haşri  inkâr,  kimisi  melaike  ve  cinlerin  vücudunu  inkâr,  kimisi  Hazret-i  Muhammed’in  (A.S.M.)  peygamberliğini  tezyif,  kimisi  Arap  düşmanlığı  altında  Kur’ân-ı  Azimüşşan  için,  haşa  çöl  kanunu  diye  inkâr  ve  tezyif  şeklinde  meydana  çıktılar.  Lâdinî  cumhuriyetin,  onların  zehirli  fikirlerine,  açık  ve  esnek  kanunlarında,  fikir  ve  vicdan  hürriyyeti  namı  altındaki  hükümlerine  dayanarak,  serbest  zehir  saçtılar.  Halbuki  bunları  yapanlar,  güya  birkaç  sene  önce  İslâm  dini  müdafii  olan  Osmanlı  ve  Türk  idiler.  Lâkin  hükümeti  idare  edenlerin  içinde  bile,  bu  gizli  zındık  komitelerin  adamları,  belki  Türkiye’deki  gizli  şubelerinin  reisleri  de  var  idi.  Böylece  bir  taraftan  Meclis’ten  çıkan  esnek  kanunlara,  bir  taraftan  da  hükûmette  mühim  mevkiler  işgal  etmiş  adamlarına  sırtlarını  dayayarak,  zehirler  saçmaya,  açıktan  açığa  gazete  ve  kitaplarla  küfrî  olan  fikriyatlarını  yaymaya  başladılar.
 
İşte  Üstâd  Bediüzzaman,  bu  dinsiz,  zındık  komitelerin  bütün  plân  ve  desiselerinin  kökünü  kazıyacak  şekilde,  Kur’ân’dan  aldığı  küllî  ilham  şu’leleri  ile;  akıl,  mantık  ve  hikmet  meydanında  eserler  vücuda  getirdi.  Barla’da  hiçbir  zaman  boş  durmadı.  Mütemadiyen  imanın  erkânını  tahkim  edecek  ilmî  ve  aklî  eserlerle,  imanın  tüm  hakikatlarını  ispat  edecek  ve  gizli  dinsiz  komitelerinin  sinsi  ve  sistemli  yaygaralarını  kökünden  kazıyıp  tar  ü  mar  edecek  eserler  te’lif  etti.  Yazdığı  eserler,  Kur’ân’ın  ve  imanın  etrafında  delinmez,  kırılmaz  çelikten  mânevi  bir  sur  oldu.  Böylece  ehl-i  imanın  imanlarını  bütün  şüphe  ve  vesveselerden  mahfuz  kıldığı  gibi,  inkârcı  dinsizlerin  gayızlı,  kinli  tüm  plân  ve  projelerini  akim  bıraktı.  Ağızlarını  tıkadı.  Âlemde  ilim  ve  akıl  meydanında  onları  hayvandan  yüz  derece  aşağı  düşürdü  ve  hakeza!..”[2]
 
Barla  Lahikalarından  Lem’aların  telif  sürecini  gözlemle  biliriz.  Hatta  Lem’alar  ve  Barla  Lahikasını  birlikte  okumak  daha  anlamlı  olacaktır.  Tarihçe-i  Hayat  ile  birlikte  şöyle  bir  panorama  karşımıza  çıkıyor;
 
Barla’da  “Bediüzzaman’ın  olabildiğince  teenni  içinde  bir  çalışmayla  çevresine  ilmi  ve  fikri  hizmetler  sunması,  merkezi  ve  yerel  hükümetin  gözünden  kaçmamıştır…      Gelişmeler  üzerine  Isparta  Valiliğine  gönderilen  Emniyet  genel  müdürlüğüne  ait  10/17/1934  tarihli  talimata  göre,  inkılabımız  aleyhinde  yürümekte  olan  bu  şahsın  Uluborluda  bırakılması  muvafık  değildir.  Hemen  merkezi  vilayete  aldırılarak  harekatının  çok  yakından  göz  önünde  bulundurulması  ve  katiyen  menfi  propaganda  yapmasına  meydan  verilmemesi  emri  iletilir…
Dokuz  yıla  yakın  süren  Barla  Isparta  süreçleri  Risale-i  Nur’un  sırren  tenevveret  perdesi  altında  büyük  bölümünün  yazıldığı  bir  süreçtir…  Isparta’da  maruz  kaldığı  muameleleri  anlatan  Saidi  Kürdi;  kendisine  “karşı  en  ziyade  sıkıntı  veren  ve  hakkında  adavet  besleyen  ve  belki  hürmetsizlik  eden  bir  kısım  maarif  dairesine  mensup  olanlarla  az  bir  kısım  resmi  hocalar”  olduğunu  söyler.  22.Lem’a  bu  sürece  ilişkin  bazı  suçlamalara  ve  sorulara  cevap  vermektedir.[2]


Gerek  resmi  yazışmalar  ve  takip  fişleri  gerek  Said-i  Nursi  biyografileri  bize  Isparta  sürgün  döneminin  Bediüzzaman  etrafında  ortaya  çıkan  cemaatin  sosyal  bir  harekete  yol  açacak  denli  güç  kazandığını  söylemektedir.  Sosyal  hareketliliği  başlatan,  Said-i  Nursi'nin  insanları  örgütleme  kabiliyetinden  çok  yazdığı  eserlerin  insanlar  üzerinde  bıraktığı  tesirdir. 


Devletin  Risale-i  Nur  metinlerinin  ilmi  yetkinliğini  göz  ardı  etmesi  ve  Said-i  Nursi  merkezli  bu  yeni  hareketin  dinamiklerini  her  defa  fiziksel  koşullara  bağlayarak  Said-i  Nursi'nin  şahsına  ve  etrafında  dikkat  çeken  isimlere  yönelmesi;  genel  çalışmaların  nispeten  baskıyla  karşılaşmadan  yayılmasına  neden  olduğundan  kendisi  tarafından  Allah'ın  inayeti  olarak  görülmüştür.  Bir  süre  sonra  Isparta'daki  Risale-i  Nur  hizmetleri  devleti  üst  düzeyde  alarma  geçirmiş  ve  üst  üste  aramalar,  sorgulamalar  başlatılmıştır.  Kapısına,  kendisiyle  görüşmekten  dolayı  zarar  görmemeleri  için  uyarı  levhası  bile  asan  Said-i  Nursi  yine  de  çevreden  gelen  teveccühleri  kısıtlayamamıştır.  Bir  cuma  günü  dışarı  çıktığında  binlerce  insan  saygı  içinde  etrafına  toplanmış  ve  o  esnada  kimliği  belirsiz  kişilerce  Valinin  makamına  Haşir  Risalesi  bırakılmıştır.  Olay  üzerine  "Bediüzzaman  ve  talebeleri  vilayeti  bastılar"  şeklinde  şayia  kopartılıp  durum  Ankara'ya  bildirilmiştir.  Öteden  beri  Said-i  Nursi'yi  göz  altında  tutan  yetkililerin  kaçakçılıkla  ilgili  olduğu  ileri  sürülerek  yapmak  istedikleri  aramalar  erkene  alınmış  ve  ortaya  çıkan  bazı  mektup  ve  Risale-i  Nur  parçalarına  suç  unsuru  olarak  el  konulmuştur.  Bu  olay  gerekçe  gösterilerek  Said-i  Nursi  olayını  rejim  aleyhtarı  örgütlü  suç  kapsamına  sokmak  suretiyle  geniş  bir  tasfiye  operasyonu  başlatılmıştır.  Kürt  şehirlerinde  yaşayan  bazı  dostlarına  kadar  uzanan  operasyonlar  esnasında  kendisine  ve  talebelerine  şiddet  uygulanmıştır.  Bir  yandan  mahkeme  dosyaları  hazırlanırken  diğer  yandan  Said-i  Nursi  ve  talebelerinin  idam  edileceği  yönünde  haberler  yayılmıştır.  Said-i  Nursi'nin  idam  kastıyla  hapse  konulmasından  doğabilecek  muhtemel  isyan  hareketlerini  dikkate  alan  hükümet  reisi  İnönü,  Kürt  vilayetlerine  resmi  gezi  düzenleyerek  Kürtlerin  nabzını  tutmuştur.  İçişleri  Bakan'ı  bizzat  Isparta'ya  gelerek  süreci  yönetmeye  çalışmış,  operasyona  ilişkin  haberler  ulusal  gazete  manşetlerine  taşınmıştır…


1935'te  Ankara'dan  gelen  direktifle  Eskişehir  Ağır  Ceza  Mahkemesinde  görülen  dava,  Said-i  Nursi'yi  idam  etme  maksadıyla  açılmıştır.  Geniş  bir  alanda  başlatılan  tutuklamaların  dünya  basınına  düşmesi  hükümetin  keyfi  davranmasını  zorlaştırmıştır.  İçişleri  Bakanlığı'nın  "ecnebi  gazetelerinin  aleyhimizdeki  yazıları  hakkında"  genel  basın  müdürlüğüne  yazdığı  notlar  hükümetin  uluslararası  camiada  vermek  istediği  “yurtta  sulh  cihanda  sulh"  imajını  yıkacağından  olsa  gerek  beklenmedik  şekilde  resmî  açıklamaların  şiddetini  düşürmüştür.  Uluslararası  basınının  iç  durumu  karışık  gösterme  amacı  güttüğünü  ileri  süren  İçişleri  Bakanlığının  yazışmaları  gelişmeleri  tepkiyle  ve  kaygıyla  izlemiştir.  Isparta  olayının  bu  şekilde  uluslararası  kamuoyunun  gündemine  girmesi,  idam  veya  mutlak  tecrid  gibi  daha  önce  düşünülen  ağır  cezalar  yerine,  isnat  edilen  suç  sabit  bulunmayarak  mahkeme  on  bir  ay  ceza  kararı  çıkarmıştır.  Karara  itiraz  eden  Bediüzzaman,  bu  cezanın  beygir  hırsızlarına  ve  kız  kaçırıcılarına  layık  olduğunu  belirterek  kendisinin  ya  beraatına  veya  idamına  veyahut  yüz  bir  sene  mahkûmiyetine  hükmedilmesini  istemiştir.[3]


Lem’alar  kitabı,  33  bölümden  meydana  gelmektedir.[4] 
     
BİRİNCİ    LEM’A:  Telif  tarihi  tahminen  1932.  Bu  yıllarda  dünyada  yoğun  olarak  bir  materyalizm  akımı  mevcut  idi.  Kâinattaki  bütün  iş  ve  işlemler  yaratıcı  yerine  sebeplere  veriliyordu.  1.  Le’ma  tam  olarak  bu  ortamda  yazılmış  olup  ümitsiz  ve  boş  vermiş  kişilere  bir  yardım  kaynağı  olmuştur.


“Yunus  peygamberin  başına  gelen  musibetler  ile  insanoğlunun  nefsin  kötü  arzu  ve  isteklerine  uyması  halinde  başına  gelebilecek  musibetler  arasında  kıyas  yapılmaktadır.  Yunus  peygamberin  karşı  karşıya  kaldığı  musibetin  etki  derecesinin  dünya  hayatı  ile  sınırlı  olduğunu  ifade  eden  yazar,  insanın  nefsin  kötü  arzularına  uymasıyla  ahiret  hayatına  zarar  verebilecek  daha  büyük  sonuçlarla  karşı  karşıya  kalabileceği  anlatılmaktadır.  Yunus  peygamberin  çaresiz  olduğu  bir  anda  yaptığı  münacatın  kurtuluşuna  vesile  olduğu  anlatılır.  İnsanın  dünya  ve  ahiret  hayatı  için  nefsiyle  karşı  karşıya  kaldığı  mücadeleyi  anlatır.”[5]


İKİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  tahminen  1932’dir.  Hz.  Eyyûb'un  (a.s.)  duasını  anlatan  âyet-i  kerimenin  bir  tefsiri  olup,  musibet  ve  hastalıklara  karşı  sabrın  önemini  açıklar,  asıl  musîbetin  küfür  ve  sapıklık  olduğunu  ispat  eder.


ÜÇÜNCÜ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  tahminen  1932  olup  bekà  için  yaratılan  ve  bekàya  âşık  olan  insan  ruhunun,  Cenâb-ı  Hakka  karşı  hakikî  görevini  bilmekle  hem  dünyada  hem  de  ebedî  hayatında  huzur  ve  saadeti  kazanacağını  açıklayan  bir  tefsirdir.                   


DÖRDÜNCÜ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  tahminen  1932  olup  Ehl-i  Sünnet  ve  Cemaat  ile  ehl-i  Şia  olan  Alevîler  arasındaki  meselelerin  hakikatini  açıklar.


BEŞİNCİ  LEM’A:  “Hasbunellahu  ve  ni’mel  wekil”  âyetinin  gayet  mühim  bir  hakikatini  on  beş  mertebe  ile  beyan  edecek  bir  risale  olacaktı.  Fakat  hakikat  ve  ilimden  ziyade,  zikir  ve  tefekkür  ile  münasebettar  olduğundan  şimdilik  tehir  edildi.  Çendan  On  Birinci  Lem’a  olan  “Mirkatü’s-Sünneti  ve  Tiryaku  Marazı’l-Bid’a”  namındaki  gayet  mühim  bir  risale  Beşinci  Lem’a  namıyla  bidayeten  yazılmıştı.  Fakat  o  risale,  on  bir  nükte-i  mühimmeye  inkısam  ettiğinden  On  Birinci  Lem’a’ya  girdi.  Beşinci  Lem’a  açıkta  kaldı.


ALTINCI  LEM’A:  “La  hawle  wela  quwwete  illa  billahil  aliyyil  azim”  cümlesinin  ifade  ettiği  çok  âyâtın  mühim  hakikatini  yine  on  beş  yirmi  mertebe-i  fikriye  ile  beyan  edecek  bir  risale  olacaktı.  Bu  Lem’a  da  Beşinci  Lem’a  gibi  nefsimde  hissettiğim  ve  harekât-ı  ruhiyemde  zikir  ve  tefekkürle  müşahede  ettiğim  mertebeler  olduğundan,  ilim  ve  hakikatten  ziyade  zevk  ve  hale  medar  olmak  cihetiyle,  hakikat  lem’aları  içinde  değil  belki  âhirlerinde  yazılması  münasip  görüldü.


YEDİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  tahminen  1932  olup  Fetih  Süresinin  son  üç  ayetinin  bir  tefsiri  olup,  Kur’an’ın  mucizeliğini  gösterir  şekilde,  geleceğe  dair  verdiği  haberleri  anlatır.
Birincisi:  Mekke  Fethini  haber  verir.
İkincisi:  Hudeybiye  antlaşmasının  dış  görünüş  itibariyle  İslâm  aleyhinde,  gerçekte  ise  lehinde  olduğunu  belirtir.
Üçüncüsü:  Hz.  Peygamber  (a.s.m.)  ve  Ashabının  Kâbe’yi  emniyet  içinde  tavaf  edeceklerini  belirtir.
Dördüncüsü:  İslâm’ın  bütün  dinlere  galebe  çalacağı  anlatılır.
Beşincisi:  Peygamber  Efedimizden  (a.s.m.)  sonra  gelecek  halifelerin  özelliklerini  haber  verir.
Altıncısı:  Tevrat’ın  Sahabeye  işaretleri  anlatılır.
Yedincisi:  İncil’in  Sahabe  hakkındaki  haberlerini  anlatır.
Bir  tetimme:  Fetih  Süresinin  son  ayetinin  haberini  teyit  eden  ayet-i  kerimenin  izahıdır.
Birinci  Nükte:  Kur’an  sarih  manasıyla  olduğu  gibi  işarî  manasıyla  da  hakikat  ifade  eder.
İkinci  Nükte:  İnsanlık  içinde  doğru  yoldan  ayrılmayan  beş  taifeyi  ele  alır.  Peygamberler,  Sıddıklar,  Şehitler,  Salihler,  Tabiinler  ve  onların  reislerini  anlatır.
Hatime:  Bu  tetimmeye  ikinci  bir  izah.  Hz.  Hasan’a  (r.a.)  beşinci  halife  olarak  işaret  eden  ayeti  ele  alır.  Bismillah’ın  ebced  hesabıyla  sırlarını  açıklar.


SEKİZİNCİ  LEM’A:  Telif  tarihi  1933  olup  Keramet-i  Gavsiye  risalesidir.  Sikke-i  Tasdik-i  Gaybî'  risalesinde  neşredilmiştir.


DOKUZUNCU  LEM’A:  Telif  tarihi  1932  olup  üç  önemli  sorunun  cevabında  ruha  ait  bir  meseleyi,  ilm-i  cifirle  ilgili  açıklamaların  yalnız  bir  işaretle  bırakılmasının  hikmetini  ve  Vahdetü'l-Vücud  meselesini  açıklar  ve  ispat  eder.
Birinci  Sualiniz:  Hulûsi’nin  nesebi  hakkında  bir  açıklama.
Senin  İkinci  Sualinin  Hülasası:  Ruh  ve  Vahdet-i  Vücudla  ilgili  ince  bir  mesele.
Üçüncü  Sualiniz:  İlm-i  cifirle  ilgili  bir  ders.
Dördüncü  Sualiniz:  Hz.  İsa’nın  (a.s.)  babasız  yaratılışı  hakkında  bir  îzâh.
Muhyiddin-i  Arabî  hakkındaki  sualin  cevabına  zeyldir.
Birinci  Nükte:  Vahdet-i  Vücud  meşrebine  girmeye  sebep  olan  konuları  açıklar.


ONUNCU  LEM’A:  Telif  tarihi  tahminen  1934  olup  Kur'ân  hizmetinde  bulunan  Nur  talebelerinin  yanlış  ve  hatâlarına  mukabil  yedikleri  şefkat  tokatlarını  anlatır.


ONBİRİNCİ  LEM’A:  Telif  tarihi  tahminen  1933  olup  Sünnet-i  Seniyenin  ve  ona  uymanın  önemini  anlatır.


ON  İKİNCİ  LEM’A:  te’lif  tarihi  1934.  İlim  adamları  tarafından  eleştirilen,  astronomi  ile  ilgili  bazı  âyetler  tefsir  edilir.
Birinci  Nükte:  İki  noktadır.
Birinci  Nokta:  Rızkın  doğrudan  Allah’ın  elinde  oluşu  anlatılır.
İkinci  Nokta:  Mantıkta  imkânın  çeşitleri  nazara  verilir.
Birinci  Mesele-i  Mühimme:  Gökler  gibi  yerin  de  yedi  tabaka  oluşu  îzâh  edilir.
İkinci  Mesele-i  Mühimme:  Göklerin  yedi  tabaka  oluşu  ispat  edilir.


ON  ÜÇÜNCÜ  LEM’A:  Şeytanların  ve  çirkinliklerin  kâinatta  yaratılmasının  hikmetini  ve  şeytana  karşı  Allah'a  sığınmanın  önemini  tefsir  eden  bir  risâledir.


ON  DÖRDÜNCÜ  LEM’A:  te’lif  tarihi  1934’tür.
Birinci  Makam:  “dünyanın  öküz  ile  balık  üzerinde  olduğuna”  dair  hadislerin  mâhiyet  ve  hakiki  anlamları  açıklanır.
Birinci  Esas:  İsrail  alimleri  müslüman  olunca  eski  bilgileri  de  onlarla  birlikte  Müslüman  oldu.
İkinci  Esas:  Benzetmeler,  ehlinin  elinden  halkın  eline  düşünce,  yanlış  anlamaya  sebep  olur.
Üçüncü  Esas:  Kur’ân  ve  hadis,  derin  meseleleri  anlatmak  için  müteşabih  üslûbunu  kullanır.
Birincisi:  Gök  ve  yerin  müekkel  melekleri  vardır.
İkinci  Vecih:  “Devlet,  kılıç  ve  kalem  üstünde  durduğu  gibi  insanlar  da  ziraat  ve  denizcilik  ile  geçimini  sağlarlar”  benzetmesi.
Üçüncü  Vecih:  Burçların  biri  balık,  biri  de  öküz  burcudur.
İkinci  Sual:  Âl-i  Âba  hakkındadır.
İkinci  Makam:  Bismillâhirrahmânirrâhîm’in  binler  sırrından  altı  sırrına  dairdir.
Birinci  Sır:  Kâinat,  yer  ve  insan  simasında  üç  Rububiyet  sikkesi  vardır.
İkinci  Sır:  Vâhidiyet  içinde  ehadiyet  cilvesi  îzâh  edilir.
Üçüncü  Sır:  Kâinatı  şenlendiren  rahmettir.
Dördüncü  Sır:  Rahmâniyet  içinde  ehadiyet  sikkesi  gösterilir.
Beşinci  Sır:  “Allah  insanı  Rahmân  sûretinde  yaratmıştır”  hadisinin  îzâhı  yapılır.
Altıncı  Sır:  Rahmetin  kıymeti  anlatılır.


ON  BEŞİNCİ  LEM’A:  Risale-i  Nur  Külliyatının  Sözler,  Mektubat  ve  On  Dördüncü  Lem’aya  kadar  olan  kısmının  fihristesidir.  Fihrist  Risalesinde  neşredilecektir.


ON  ALTINCI  LEM’A:  te’lif  tarihi  tahminen  1934  olup  bazı  önemli  meselelere  dair  suallerin  cevaplarıdır.
Birincisi:  Ramazanda  beklenen  mânevî  fetihlere  engel  olan  sebebin  îzâhı.
İkinci  Meraklı  Sual:  Kendine  zulmedenlere  bile  taraftarlık  göstermenin  sebebi.
Üçüncü  Meraklı  Sual:  Savaş  aleyhinde  bulunma  gerekçesinin  îzâhı.
Dördüncü  Meraklı  Sual:  Nur  hizmetinde  neden  ihtiyat  tavsiye  ediliyor?
Hatime:  Sakal-ı  şerifle  ilgili  bir  açıklama.
Birincisi:  Mülhitlerin  tenkit  ettiği  “Güneşin  çamurlu  bir  çeşmede  batması”  âyetinin  açıklaması
İkincisi:  Zülkarneyn  Seddinin  nerede  olduğu.
Üçüncüsü:  Hz.  İsa’nın  ahirzamanda  gelip,  Deccalı  öldüreceğinin  îzâhı
İkinci  Sualiniz:  Sedd-i  Zülkarneyn  nerede,  Ye’cüc  Me’cüc  kimlerdir?
Üçüncü  Sualiniz:  Hz.  İsa’nın  inmesiyle  ilgili  açıklama


ON  YEDİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  tahminen  1933  olup  notalar  suretinde  yazılmış  çeşitli  konuları  içeren  bir  Risâledir.  Ele  alınan  konulardan  bazıları  şunlardır:  İnsanın  mahiyeti  ve  dünyaya  ait  şeylerin  kaybolmasına  üzülmenin  yetersizliği,  Allah’tan  başkasını  büyük  görmeme,  dünyanın  geçiciliği  ve  ömrün  faniliği,  haşirde  insanın  cismiyle  tekrar  dirileceği,  Avrupa  medeniyeti  ve  fenleri,  insanın  kıymeti  ve  buna  bağlı  olarak  kâfirlerin  çokluğunun  önemsizliği,  v.s.


ON  SEKİZİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  Birinci  Keramet-i  Aleviye  risalesidir.  Sikke-i  Tasdik-i  Gaybî’de  neşredilecektir.


ON  DOKUZUNCU  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  israftan  men  edip,  iktisat  ve  kanaati  emreden  âyetleri  tefsir  eden  İktisat  Risâlesidir.


YİRMİ  VE  YİRMİ  BİRİNCİ  LEM’ALAR:  Bu  iki  risalenin  te’lif  tarihleri  1934  olup
İslamiyet’te  ihlâsın  en  mühim  bir  esas  olduğunun  sırlarını  anlatır.  İhlâs  Hakkındadır.  Hayırlı  amellerde  ve  özellikle  uhrevî  hizmetlerde  muvaffak  olmanın  sırlarını  açıklar.
 
YİRMİ  İKİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  Risâle-i  Nur  ve  hizmeti  üzerine  yöneltilen  bir  kısım  suallerin  cevabıdır.  Isparta’da  maruz  kaldığı  muamelere  ve  “bu  sürece  ilişkin  bazı  suçlamalara  ve  sorulara  cevap  vermektedir.  Nursi'nin  verdiği  cevaplar  onun  hukuk  mücadelesinin  nasıl  bir  düşünsel  altyapıya  sahip  olduğunu  göstermesi  bakımından  önemlidir.  Soruların  niteliğine  bakıldığında  konjonktürel  Türkiye-Rusya  ilişkilerinde  ideolojik  eksene  oturan  politik  bir  ittifakın  izlerine  rastlanmaktadır.”[6]
     
Hazret-i  Üstâd’ın,  bu  keyfi,  küfrî  muameleler  karşısında  rahatsızlığı  ve  sıkıntısı  çok  ziyade  idi.  Bu  alçakça  bed-muameleler  onun  izzetine,  şehameti  fıtriyesine  çok  fazla  dokunmuştu.  Hayatında  en  cebbar  ve  zalim  kumandanlara  karşı  tezellüle  tenezzül  etmemiş  olan  Hazret-i  Bediüzzaman  gibi  bir  insanın,  böyle  birkaç  fasık  ve  vicdansız  me’murlar  tarafından  ta’ciz  edilmesi  şüphesiz  ki,  onun  asabına  çok  dokunmuştu.  Maddî  kuvvetle  karşı  koymak  ise,  onun  hayatında  ve  mesleğinde  yeri  yoktu.  1929’dan  1934’e  kadar  zaman  zaman  ona  reva  görülen  bed  muamelelere  karşı  münafıkların  başını  dağıtacak  nitelikte;  ilim,  akıl,  hikmet  ve  hakikat  meydanında  elmas  kılıç  gibi  kuvvetli  ve  cerh  edilmez  birer  cevabî  mukabele  yazmakla  yetiniyordu.


Bu  risaleler  ve  cevablar  Onüçüncü  Mektub,  Onaltıncı  Mektup  ve  onun  zeyli,  Yirmi  sekizinci  Mektub’un  Dördüncü  Mes’elesi,  Yirmidokuzuncu  Mektub’un  Altıncı  Kısmı  olan  Hücumat-ı  Sitte  ve  onun  zeyli  olan  Es’ile-i  Sitte  risalesi  ve  Yirmi  ikinci  Lem’a  gibi  risalelerdir.
Bu  risaleler;  hakikat,  ilim  ve  mantık  sahasında  onları  ağız  açamayacak  şekilde  susturuyordu.  Evet susturuyordu amma,  hakikat noktasında mağlub oldukları zaman,  bu defa hükûmet kuvvetine dayanarak,  maddî kuvvete müracaat ediyorlardı.  Halbuki,  hak ve hakikat maddi kuvvette değil,  ilimde,  akılda ve hukukta idi. Bu  yüzden,  Hazret-i  Üstâd’ın  bu  zulümlü  keyfi  işkencelere,  tâğiyane  taarruz  ve  bed  muamelelere  karşı  izzet-i  imaniyesi  ve  şehamet-i  fıtriyesi  dahilden  heyecana  gelmiş,  asabına  şiddetle  dokunmuştu.  Bir  sene  zarfında,  yani  1934  senesi  içinde  dokuz  tane  mübarek  dişlerinin  düşmesiyle  kendini  göstermişti.[7] 


YİRMİ  ÜÇÜNCÜ  LEM’A:  Materyalist  düşünce,  XVII  yüzyıldan  itibaren  Avrupa’nın  kilisenin  etkisinden  kurtulmasıyla  beraber  tekrar  canlanmıştır.  XIX.  Yüzyıldan  itibaren  bir  sistem  haline  gelmiş  ve  kökünü  tüm  dünyaya  salmaya  başlamıştır.  Osmanlı’da  açılan  batı  kökenli  okullar,  batıya  gönderilen  öğrenciler  ve  tercüme  faaliyetleriyle  materyalist  düşünce  Osmanlıya  girmiştir.  Materyalizm,  Dr.  Abdullah  Cevdet,  Baha  Tevfik,  Beşir  Fuad  ve  Celal  Nuri  gibi  aydınlar  sayesinde  Osmanlı  Devleti’nde  hızla  yayılmaya  başlamıştır.  Özellikle  bu  etkilenmede  Ludwig  Büchner’in,  Baha  Tevfik  ve  Ahmet  Nebil’in  tercüme  ettiği  “Madde  ve  kuvvet”  adlı  eserinin  etkisi  çok  büyüktür.  İçerdeki  etkilenme  ile  hızla  taraftar  bulan  (Cumhuriyet  ile  birlikte  devlet  felsefesi  haline  gelmiştir.)  bu  düşünce,  İslam  ile  tamamen  zıt  fikirler  barındırdığından  büyük  tepkiler  olmuştu.  Dönemin  İslam  âlimlerinden  çok  sert  tepkiler  almıştır.  Nihayetinde  en  etkili  tepkiyi  Said  Nursi  vermiştir.”[8]  Bu  tepkisini;  Her  şeyin  Allah  tarafından  yaratıldığını,  ikna  edici  delillerle  anlatan  Tabiat  Risâlesi  ile  vermiştir.                                                      


YİRMİ  DÖRDÜNCÜ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  Tesettür  (örtünme)  Hakkındadır.


YİRMİ  BEŞİNCİ  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  “Hastalar  Risalesi”dir.  Ehl-i  imâna  gelen  musibetlerin  aslında  birer  musibet  olmadığını,  belki  Cenâb-ı  Hakkın  bir  hatırlatması  ve  şefkatli  bir  iltifatı  olduğunu  gösteren,  şifâ  hakkındaki  âyetlerin  bir  tefsiridir.


YİRMİ  ALTINCI  LEM’A:  Te’lif  tarihi  1934  olup  “İhtiyarlar  Risâlesi”dir.  Cemiyetin  ve  insan  hayatının  önemli  bir  kısmını  teşkil  eden  ihtiyarlar  ve  ihtiyarlık  hakkında  çok  lüzumlu  ve  güzel  tesellileri  ifade  eden  âyetlerin  bir  tefsiridir. 


YİRMİ  YEDİNCİ-OTUZUNCU  LEM’ALAR  kısmı,  Eskişehir  Hapishanesi’nde  1935-1936  yıllarında  yazılmıştır.  Müellif  bu  kitapta  bulunan  Tesettüre  dair  kaleme  aldığı  24.  Lem’a  isimli  eserinin  İnkılaplar  aleyhinde  sayılması  dolayısıyla  talebeleriyle  beraber  tutuklanarak  Eskişehir  Hapishanesi’ne  koyulmuş;  mahkeme  neticesinde  6  aylık  bir  hapis  cezasına  mahkûm  edilmiştir.  Bundan  dolayı  27.  Lem’a  ve  28.  Lem’ada  (1935)  Mahkeme  Müdafaaları  ve  Hapishane  mektupları  şeklinde  yazılar  bulunmaktadır.  29.  Lem’a  ise;  1935  yılında  Arapça  olarak  yazılan  tevhid  delillerini  gösteren  imana  dair  yüksek  bir  tefekkürnâmedir.


Kitabın  ismi  olan  Lem’alar,  manevi  parıltılar  anlamına  gelmektedir.  Bu  açıdan  müellif  sıradan  bir  insan  açısından  anlaşılması  zor,  fakat  maneviyata  âşina  kişilerce  idrak  edilebilecek  konu  izahlarıyla  karşılaşılacağını  en  başından  okuyucuya  ihtar  ediyor.  Bu  açıdan  1935-1936  yıllarında  te’lif  edilen  30.  Lem’a’da:  İsm-i  Kayyum  bahsinin  başında  şöyle  bir  ikaz  yapar:  “  İsm-i  Kayyum’un  Birinci  Şuaına  herkesin  fikri  yetişmez,  fakat  hissesiz  de  kalmaz.  Belki  herhalde  imanını  kuvvetlendirir.  ”  Kitabın  her  bir  lem’ası  bir  konuyu  ele  almakta  ve  o  konuyu  doğrudan  ele  alan  bir  veya  birkaç  âyeti  serlevha  etmektedir.  Ayrıca  metin  içinde  de  o  konuyla  alakadar  diğer  Kur’an  âyetlerini  meal  veya  tefsir  olarak  işlemektedir.  30.  Lem’ada,  özellikle  İsm-i  Hayy  ve  İsm-i  Kayyûm  bahislerinde  bunu  rahatlıkla  görebiliyoruz.


OTUZ  BİRİNCİ  LEM’A:  Şualar  ismi  ile  bağımsız  bir  kitap  olarak  basılarak  neşredilmiştir.


OTUZ  İKİNCİ  LEM’A:  Bediüzzaman’ın  eski  Said  dönemine  ait  en  son  telifi  ve  Ramazan’da  yirmi  günde  manzum  bir  eser  olarak  Sözler  kitabında  neşredilen  Lemeat  eseridir.


OTUZ  ÜÇÜNCÜ  LEM’A:  1921-1923-  Mesnevî-i  Arabî.  [9]


Müellif  Kitabın  tamamında  anlattığı  bütün  meseleleri  güncel  hayattan,  kâinattan  maddi  deliller  ile  ve  temsillerle  anlatarak  muhatabın  zihnine  meseleleri  yakınlaştırıyor.  Ayrıca  Kur’an,  kâinat  ve  insanda  aynı  hakikatin  varlığını  gösteriyor…  Bu  manada  müellif  yepyeni  bir  dinî  metod  geliştirerek  dinî  meselelerin  ve  iman  hakikatlerinin  aklen  zarurî  oluşunu  ispat  ediyor.  Bununla  birlikte  işi  sadece  akılda  bırakmayıp  meselelerin  kalp,  ruh,  vicdan  ve  nefislere  de  sirayet  etmesini  de  kullandığı  temsil  metoduyla  temin  ediyor.[10]
 

---

[1]  Badıllı,  Abdulkadir.  Bediüzzaman  Said  Nursi’nin  Mufassal  Tarihçe-i  Hayatı.  Timaş  yay.  1990.  İstanbul.
[2]  https://risaleoku.com/oku/badmuf2/759
[3]  Zınar,  Muhyiddin.  Said  “Kürtlüğün  Kayıp  Risalesi.  Nübihar  yay.  2022.  istanbul
[4]  https://sorularlarisale.com/
[5]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Lem%27alar
[6]  Zınar,  Muhyiddin.  Said  “Kürtlüğün  Kayıp  Risalesi.  Nübihar  yay.  2022.  istanbul
[7]  https://risaleoku.com/oku/badmuf2/813
[8]  Çiftçi,  Hasan.  Said  Nursi’nin  Materyalizm  Eleştirisi.  Bingöl  Üniversitesi.  2019.  Bingöl
[9]    Badıllı,  Abdulkadir.  Bediüzzaman  Said  Nursi’nin  Mufassal  Tarihçe-i  Hayatı.  Timaş  yay.  1990.  İstanbul.
[10]  Erdem  AKÇA.  İstanbul  Üniversitesi  İlahiyat  Fakültesi,  2015-2016  (İLİTAM),